Precies 70 jaar geleden, tijdens de jaarwisseling 1943-1944, bevinden twee jonge Britten zich op een niet alledaagse locatie: het door de nazi’s streng bewaakte strand van Normandië.
Door Gerrit Jan Weikamp
Al vanaf de eerste oorlogsjaren bereiden de geallieerden een invasie voor op het door nazi-Duitsland bezette West-Europa. De Duitsers zijn zich bewust van de dreiging. Ze bouwen langs de kustlijn van Noorwegen tot aan de Frans-Spaanse grens een uitgebreid verdedigingsstelsel van bunkers, mijnen en prikkeldraadversperringen. Met deze Atlantikwall hopen zij een aanval af te kunnen slaan.
Twee elementen zijn van belang voor het welslagen van een invasie: geheimhouding en een zeer grondige voorbereiding. Een belangrijk deel van die voorbereiding bestaat uit het vergaren van zoveel mogelijk informatie over de Normandische stranden waar de invasie plaats zal vinden.
De geallieerden willen zo nauwkeurig mogelijk weten wat ze allemaal aan zullen treffen. Hoe hoog zijn bijvoorbeeld de duinen? Tot waar reikt de vloed? En hoe hebben de Duitsers het strand gebarricadeerd?
Er zijn nog veel delen van de Atlantikwall terug te vinden, zoals dit stuk tussen Katwijk en Wassenaar. (Foto: Wikimedia)
Bodemmonsters
Op allerlei manieren proberen de geallieerde strijdkrachten aan informatie te komen. Zo gebruiken ze oude Franse legerkaarten, er worden luchtfoto’s gemaakt, en leden van het verzet inspecteren zo onopvallend mogelijk de stranden. Een bijzonder onderdeel van de hele voorbereidingsoperatie staat onder leiding van de Britse professor in de geologie Fred Shotton. Hij heeft de opdracht om inzicht te verschaffen in de bodemgesteldheid van de stranden.
Kennis van de bodemgesteldheid is cruciaal, om te voorspellen of de zware invasievoertuigen bruikbaar zijn op de stranden. Shotton en zijn team gaan zeer grondig te werk en gebruiken bijvoorbeeld oude vakantiefoto’s en ansichtkaarten als bron. Sluitende conclusies kunnen helaas niet voor alle invasiestranden getrokken worden. Alleen bodemmonsters kunnen uitsluitsel geven, en die zijn niet beschikbaar.
Een krankzinnige missie
Om toch aan monsters te komen, wordt besloten tot een bijna krankzinnige missie. Twee Britse soldaten gaan vanuit een klein marineschip voor de kust naar de invasiestranden zwemmen. Daar aangekomen zullen ze hun taken moeten uitvoeren op misschien maar een paar meter afstand van de nietsvermoedende Duitse wachtposten.
Naar verluid komt Winston Churchill met het idee om de operatie plaats te laten vinden tijdens de jaarwisseling 1943-1944. De premier denkt dat de Duitse waakzaamheid op dat moment minder zal zijn, omdat de soldaten te druk zijn met het vieren van het nieuwe jaar.
Een detail van de kaart met de geallieerde plannen om Normandië binnen te vallen. Op de kaart is onder andere Gold Beach te zien, het strand waar de bodemmonsters werden genomen. (foto: Wikimedia)
Aan land
Een klein team vaart eind december in een motorboot vanuit de haven van het Engelse Gosport naar het zuiden, recht op de Normandische kust af. Twee van hen Bruce Ogden-Smith en Logan Scott-Bowden zullen daadwerkelijk aan land gaan.
Een paar honderd meter voor de kust springen de mannen overboord. Ze zijn gekleed in rubberen zwempakken tegen de kou en voorzien van een uitgebreide uitrusting die nodig is voor het nemen van zandmonsters. Om bij een confrontatie met de Duitsers niet bij voorbaat kansloos te zijn, beschikt het duo ook over de nodige wapens.
Happy New Year!
Aangekomen op het strand nabij Luc-sur-Mer, slagen Ogden-Smith en Scott-Bowden er in om in korte tijd veel bruikbare monsters te vergaren en metingen te doen. Churchill lijkt de situatie goed ingeschat te hebben, want de Duitse wachtposten laten zich op deze Oudjaarsavond niet zien.
Bij de zwemtocht terug naar hun boot, lijkt Bruce Ogden-Smith in de problemen te komen, want hij schreeuwt boven de golven naar zijn kompaan. Logan Scott-Bowden zwemt naar hem toe om te hulp te schieten, maar hoort dan dat zijn collega niets anders dan “Happy New Year!” naar hem roept.
Nog twee keer
Naar aanleiding van de heroïsche tocht van de twee Britten besluit de legerleiding om bij de invasie op bepaalde stranden gebruik te maken van Bobbin-tanks. Deze tanks leggen een soort matten over het strand waardoor wegzakken in het zand voorkomen wordt.
Logan Scott-Bowden en Bruce Ogden-Smith maken in 1944 nog twee keer de oversteek naar Normandië. Op verzoek van de Amerikanen doen ze ook bodemonderzoek in de buurt van Omaha Beach. In juni maken ze deel uit van de invasiemacht en zien met eigen ogen dat maar weinig voertuigen moeite met het zand hebben. Mede dankzij hun ongebruikelijke veldwerk wordt D-Day een succes!
Een voorbeeld van een Bobbin-tank, een voertuig dat matten over het zand aan kon leggen om er niet in weg te zakken tijdens de invasie. (foto: Wikimedia)
Verder lezen en kijken
- Meer artikelen over de Tweede Wereldoorlog op GeschiedenisBeleven.nl
- Lees meer over de COPP helden van WOII.
- Meer informatie over het onderzoek van Shotton.
- Artikel over het herdenken van de COPP helden (Britain at War Magazine, 25 augustus 2011).
- Krantenbericht dat de “Heroes of Hayling” in het zonnetje zet (Portsmouth News, 22 januari 2010).
- Bericht van de Daily Mail (17 juli 2009) over de zwemmende helden.
©GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Gerrit Jan Weikamp, eindredactie: Suzan Schönbeck, foto’s: Wikimedia