De Gettysburg Address staat vandaag de dag bekend als de meest imposante speech die Abraham Lincoln gaf tijdens zijn periode als president. In drie minuten gaf Lincoln precies weer wat, in onze ogen, de essentie is van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865), namelijk vrijheid en gelijkheid. Maar was dat ook echt zijn boodschap?
Door Daniëlle van Mourik
Op 2 november 1863 ontving president Abraham Lincoln een uitnodiging van David Wills. Na de Slag bij Gettysburg, waarbij tussen 46.000 en 51.000 soldaten omkwamen, had Wills zich ingezet om de lichamen van deze mannen op een goede en eervolle manier te begraven. En dit was hem gelukt, vier maanden nadat de slag had plaatsgevonden. Hij kocht een deel van het slagveld en met behulp van vrijwilligers, herbegroef hij alle gevallen soldaten.
Nu deze zware taak tot een einde was gebracht, wilde hij door middel van een ceremonie de grond inwijden en het was zijn wens dat de president ‘after the Oration, you [President Lincoln], as Chief Executive of the Nation, formally set apart these grounds to their Sacred use by a few appropriate remarks.’
De ommekeer
Lincoln accepteerde de uitnodiging. De uitkomst van de Slag bij Gettysburg had immers voor een ommekeer gezorgd in de Burgeroorlog.
Deze oorlog tussen de zuidelijke (de Confederatie) en de noordelijke (de Unie) staten van Amerika, vond zijn oorsprong in een verscheidenheid aan politieke en religieuze twisten. Zo was het Noorden overwegend protestants, verzetten deze staten zich tegen de slavernij en waren ze aanhangers van de vrije markt-gedachte. Dit stond haaks op de ideeën van het katholieke zuiden, dat economisch afhankelijk was van de slavernij en het protectionisme promootte. Deze spanningen resulteerden in een conflict dat vier jaar duurde, waarbij om en om het Zuiden en het Noorden de boventoon voerden.
Het slagveld tijden de Slag van Gettysburg. Dit schilderij van Thure de Thulstrup (1848-1930) laat goed zien hoe verwoestend deze slag was (foto: Wikimedia).
Halverwege 1863 zag het er voor het Zuiden niet zo goed uit. De Confederatie had een aantal nederlagen geleden en was alle bezittingen rond de Mississippi kwijt. Ondanks dat de Unie geen grote overwinningen boekte, was het duidelijk dat het Zuiden iets nodig had om het tij in hun voordeel te keren. Ook de Zuidelijke generaal Robert E. Lee was zich hier van bewust en plande een campagne die het Noorden zo de stuipen op het lijf moest jagen dat de vredesbeweging in kracht zou toenemen en Lincoln zou dwingen het Zuiden te erkennen als een aparte Natie. Het plan was om Lee door de Pontomac te laten trekken, zo Maryland en Pennsylvania in, wat een directe aanval op het Noorden betekende.
Op deze manier zou hij Washington D.C. onder vuur kunnen nemen, een strategie die hen zelfs Vicksburg, dat al een tijdje door de Unie werd aangevallen, terug zou kunnen geven. Door een aaneenschakeling van fouten kwam het Noorden echter achter de Zuidelijke plannen en marcheerde het Confederale leger tegemoet.
Op 1 juli 1863 begon het gevecht, een gevecht dat 3 dagen zou duren en dat het Noorden zou winnen. Het feit dat de Zuidelijke generaal Robert E. Lee werd verslagen, betekende dat een verdere invasie van de Confederatie naar het Noorden was afgewend.
Dat betekende dat de oorlog snel ten einde zou kunnen zijn, een moment waar Lincoln zeer naar uitkeek.
President Lincoln en generaal George B. McClellan bij het Antietam battlefield, tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog op 3 oktober 1862. (foto: Alexander Gardner)
Envelop
De uitnodiging van Wills was daarmee een mogelijkheid om betekenis te geven aan de oorlog en tevens de dood van alle soldaten. Een mogelijkheid die hij niet kon afslaan. Dus begon Lincoln met voorbereiden. Zoals bij al zijn speeches, bereidde Lincoln ook zijn Gettysburg Address zorgvuldig voor. Gezien de geringe lengte van de speech, circuleerde lang het gerucht dat de president de tekst pas schreef op het moment dat hij in de trein zat op weg naar de ceremonie. En omdat hij geen papier bij zich had, aldus het verhaal, was het noodgedwongen op de achterkant van een envelop gepend.
Deze geruchten komen echter niet overeen met de normale zorgvuldigheid waarmee Lincoln altijd zijn woorden woog. Lincoln had de gave van het woord en was zich bewust van het feit dat het gesproken woord een grote impact kon hebben op de toehoorders. Door een zorgvuldige woordkeus kon deze impact worden gestuurd en met het juiste ritme door het publiek opgepakt.
Deze wijsheden over het houden van toespraken had Lincoln overgenomen van de Romeinen, in zijn ogen de grootmeesters in het houden van toespraken. De Romeinse oraties vormden dan ook zijn inspiratiebron bij het schrijven van een toespraak.
Abraham Lincoln arriveert bij het Soldiers’ National Cemetery in Gettysburg, Pennsylvania waar hij zijn speech zal geven. (foto: Wikimedia)
Speech van drie minuten
Op 19 november 1863 was het moment van de waarheid. Naast Lincoln, was ook de befaamde orator Edward Everette uitgenodigd om te spreken. Zijn toespraak duurde twee uur, wat normaal was in die tijd. Een ceremonie waarbij sprekers werden uitgenodigd, kende altijd een hoofdspreker, meestal iemand van naam, die een rede gaf van een paar uur. Daarnaast werden er sprekers uitgenodigd die ‘a few appropiate remarks’ zouden geven. Zo ook in het geval van de inwijding van de nieuwe begraafplaats in Gettysburg.
Nadat zijn speech was afgelopen, kreeg Everette een geweldig applaus. Tijdens dit applaus wisselde hij met de president van plaats.
Lincoln ging voor de lessenaar staan, opende zijn zorgvuldig geschreven toespraak, en begon te spreken.
Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal.
Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battlefield of that war. We have come to dedicate a portion of that field as a final resting place for those who here gave their lives that that nation might live. It is altogether fitting and proper that we should do this.
But in a larger sense, we cannot dedicate, we cannot consecrate, we cannot hallow this ground. The brave men, living and dead, who struggled here, have consecrated it far above our poor power to add or detract.
The world will little note, nor long remember, what we say here, but it can never forget what they did here. It is for us, the living, rather, to be dedicated here to the unfinished work which they who fought here, have thus far so nobly advanced. It is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us, that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they gave the last full measure of devotion; that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain; that this nation, under God, shall have a new birth of freedom, and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.
Abraham Lincoln November 19, 1863
Ontvangst
Deze goed getroffen en weloverwogen woorden misten hun doel niet. De ruim 15.000 toehoorders klapten maar liefst vijf keer terwijl Lincoln zijn voordracht gaf. En na afloop……was het een tijdje stil. Het publiek, dat rekening had gehouden met een uitgebreide toespraak, had niet verwacht dat de president na drie minuten al klaar zou zijn. Toen dit echter was doorgedrongen, kreeg Lincoln een staande ovatie.
Ook Everett was onder de indruk. Hij schreef de president een paar dagen later dat hij
‘(…) should be glad if I could flatter myself that I came as near to the central idea of the occasion, in two hours, as you did in two minutes.’
Wat de speech van Lincoln verder zo bijzonder maakte, is dat het kort genoeg was om door journalisten geheel genoteerd te worden. In totaal zijn er vijf verschillende versies bekend van de Gettysburg Address, allemaal met kleine variaties in de tekst. Deze resultaten waren de volgende dagen te zien in een aantal Amerikaanse kranten die er tevens hun meningen bij plaatsten.
Sommige kranten roemden de toespraak om de grote hoeveelheid gevoel die het uitdrukte, terwijl anderen zich er letterlijk voor schaamden dat de president met zoiets korts en stunteligs aan durfde te komen.
Interpretaties
Vandaag de dag is De Gettysburg Address een van de meest beroemde speeches. Niet alleen het feit dat het zo meeslepend is, heeft daar aan bijgedragen. Ook de verschillende interpretaties die aan de tekst zijn toegekend hebben hier een rol in gespeeld. Zo werd in jaren ’60 de speech gezien als een voorloper van de Amerikaanse Civil Rights Movement (1955-1968), gezien de referentie die wordt gemaakt naar het idee dat iedereen gelijke rechten heeft. Deze trend zette in de loop van de 20e eeuw door, een tijd waarin gelijke kansen en mensenrechten hoog in het vaandel stonden. Met andere woorden, de ideeën van de tijd zorgden voor een andere kijk op wat Lincoln zei op 19 november 1863.
Daarmee wordt over het hoofd gezien dat gelijkheid vandaag een andere betekenis heeft dan het had in 1863. Lincoln wilde met zijn speech de dood van alle soldaten bij Gettysburg verklaren en een betekenis geven. Dit kon hij alleen doen door de Burgeroorlog neer te zetten als een gevecht voor gelijkheid en dit als een onderdeel te schetsen van Amerikaanse nationalisme.
Gelijkheid in deze context betekende voornamelijk dat iedereen het recht had om een leven op te bouwen en te profiteren van de vruchten van zijn werk. Lincoln sprak voornamelijk over de opzet en het behoud van de vrije markt, de mogelijkheid om meer van jezelf te maken door middel van de kansen die je worden geboden. Wie ‘iedereen’ dan precies was, liet Lincoln over aan de interpretatie van de toehoorders. Dat daarbij een raciaal onderscheid gemaakt zou worden door zijn publiek, was Lincoln zich van bewust.
Ondanks dat Lincoln woorden gebruikten als ‘vrijheid’ en ‘gelijkheid’, was het niet zijn bedoeling om zich tegen het concept van slavenarbeid te keren. Het feit dat de speech vandaag de dag wel als zodanig wordt gezien, ligt voornamelijk aan huidige interpretatie van deze begrippen. Zeker de jaren ’60 hebben hier aan bijgedragen. Dit betekent niet dat Lincoln zichzelf af wilde schilderen als een middenmoter als het gaat om een Slavenbeleid. De Gettysburg Address was echter niet de toespraak om zich er faliekant tegen af te zetten.
Uitzicht op het Gettysburg National Cemetery dat vandaag de dag opengesteld is voor publiek (foto: Wikimedia).
Verder lezen en kijken
- Meer artikelen over legendarische speeches of Amerikaanse presidenten op GeschiedenisBeleven.nl
- Artikel met video’s: Tien historische speeches op een rij
- Gedetailleerde scans en een transcriptie van The Gettyburg Address zijn te vinden viaOur Documents.
- Tegenwoordig is de Gettysburg National cemetery open voor publiek.
- Luister naar Lincoln’s speech The Gettysburg Address:
©Geschiedenisbeleven.nl, auteur: Danielle van Mourik, eindredactie: Anne Kregting, beeldredactie: Danielle van Mourik, foto’s: Wikimedia.