Benieuwd hoe jouw woonplaats er 2000 jaar geleden uit zag? Kijk dan op Vici.org. Dit digitale platform zet sporen van het Romeinse verleden letterlijk op de kaart. En net als bij Wikipedia kan iedereen meehelpen.
Door Heleen Geilenkirchen
Vici.org is opgezet door René Voorburg, die ook de Romeinse routeplanner Omnes Viae maakte. Zijn nieuwe project bestaat uit een digitale kaart waarop de vindplaatsen van allerlei Romeinse resten zijn aangegeven. Het kan gaan om een weg, legerplaats of amfitheater, maar ook om iets heel kleins. Wie inzoomt op de kaart, ziet bijvoorbeeld ook punten die de vondst van een enkele helm of grafsteen markeren.
Beleven
Net als Omnes Viae komt ook dit project voort uit Voorburgs eigen nieuwsgierigheid. “Ik woon in Houten, waar verschillende Romeinse resten zijn gevonden. Daardoor werd ik benieuwd naar hoe het er hier in die tijd uitzag. Zonder tijdmachine kun je dat natuurlijk niet echt beleven, maar met moderne techniek kun je er wel dichtbij komen.”
Zijn insteek was dan ook om een platform te maken dat mensen op hun smartphone kunnen bekijken. “Natuurlijk kan dat ook op de computer, maar met je mobiele telefoon is het extra leuk. Als je buiten loopt, kun je dan precies zien: daar liep een weg, daar stond een tempel en op de plek waar ik nu sta, stond vroeger een villa.”
Screenshot van de kaart op Vici.org. We hebben gezocht op Noviomagus, het huidige Nijmegen.
12.500 locaties
Vici.org richt zich op het hele voormalige Romeinse Rijk. Het platform beslaat een gebied dat loopt van Portugal in het westen tot aan India in het oosten. In totaal staan er inmiddels 12.500 locaties van archeologische resten op. Aardig veel, als je bedenkt dat de site pas sinds mei 2012 online is.
Dat is mede te danken aan de Romeinse routeplanner die Voorburg tussen het ontwikkelen van de site door maakte. “Daarvoor heb ik veel coördinaten van wegen en steden in het Romeinse Rijk verzameld. Deze kon ik gemakkelijk in één keer invoeren. Eigenlijk was ik van plan om Vici.org te beginnen met een kaart van mijn eigen leefomgeving of van Nederland. Maar ik vond het zonde om al die coördinaten niet te gebruiken.”
Een groot deel van de 12.500 punten geeft nu alleen kort aan wat er op de plek is gevonden: overblijfselen van een fort, villa of weg, of een enkel gebruiksvoorwerp. Het is de bedoeling dat daar meer informatie bij komt. “De verhalen achter zo’n vondst zijn natuurlijk het mooist, ” vindt Voorburg.
“Zoals het verhaal van een grafsteen die hier bij Houten is gevonden.” De steen was voor een vrouw met de inheemse naam Fledimella en is geplaatst door iemand met een Latijnse naam. “Uit de inscriptie blijkt dat hij haar meester was, maar toch heeft hij voor haar een zeer dure grafsteen laten plaatsen. Dat vind ik schitterend, het wijst er toch op dat er een bepaalde band was ontstaan tussen deze twee mensen van verschillende afkomst.”
Vervloekingstablet
Deze grafsteen staat nog niet op Vici.org, omdat Voorburg de exacte vindplaats nog niet heeft kunnen achterhalen. Een verhaal dat wel op de site te lezen is, is dat van de loden vervloekingstabletten die bijvoorbeeld veel in het Engelse Bath − vroeger Aquae Sulis − zijn gevonden. Voorburg: “Op die plaatjes staat vaak iets als ‘ik vervloek de dief van mijn kleren’. Blijkbaar waren bezoekers van het badhuis dat daar vroeger stond als de dood om in hun nakie naar huis te moeten.”
Foto van een vervloekingstablet uit de eerste eeuw na Christus, welke vlak bij Rome is gevonden. Bekijk hier een transcriptie van de tekst. (Foto: Wikimedia)
Ook in Nederland is één zo’n vervloekingsplaat gevonden. Dit dunne, buigbare loden plaatje werd in 2000 in Bodegraven ontdekt door een amateurarcheoloog. Op het tablet staan de namen van 21 soldaten, die waarschijnlijk ooit in een legerkamp op deze plek gestationeerd waren.
“Het feit dat het plaatje in opgerolde toestand werd aangetroffen, wijst erop dat het in het kampement verstopt was om de vervloeking uit te laten komen.”
Vici of wiki?
Het toevoegen van dit soort verhalen kost veel tijd. Als Voorburg dat in zijn eentje zou doen, zou hij er een levenstaak aan hebben. Dat is niet de bedoeling en daarom is Vici.org gebaseerd op hetzelfde idee als Wikipedia. Iedereen is uitgenodigd om zijn kennis over de oudheid te delen via het platform. De naam van Vici.org verwijst ook naar dat principe. Voorburg: “Romeinen zouden die naam niet uitspreken als ‘vici’ maar als ‘wiki’. Het woord vici is bovendien het meervoud van vicus, dat dorp of plaats betekent. Het gaat immers om plaatsen op een kaart.”
Vrijwilligers die willen meewerken, kunnen een account aanmaken op het platform. “Ik had verwacht dat mensen incidenteel iets over hun eigen omgeving op de site zouden zetten, maar dat blijkt in de praktijk anders. Zo is er een Amerikaan, die in zijn eentje al 1.800 locaties heeft toegevoegd. Het werkt blijkbaar verslavend.”
Nijmegen maakte deel uit van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Nog steeds worden er resten uit die tijd gevonden. Hierboven de vier zijden van de Godenpijler die in 1980 werd geonden. Van links naar rechts: Tiberius (die wordt gekroond door Victoria), Apollo, Ceres en Diana. (Foto: Wikimedia)
Gigantisch project
Het afgelopen jaar heeft Voorburg veel uren in het ontwikkelen van het platform gestoken. Dit doet hij naast zijn baan als webarchivaris bij de KB. “Mijn tijd is beperkt, daarom wil ik me vooral richten op de techniek en functionaliteit, zodat het platform goed werkt. Hopelijk willen andere mensen dan helpen met het toevoegen van punten en verhalen.”
Dat blijkt een gigantische klus. Zo dacht Voorburg dat Engeland qua locaties wel zo’n beetje compleet was, tot de eerder genoemde Amerikaan marskampen begon toe te voegen. “Hij ging maar door! Er is nog veel meer van het Romeinse verleden te vinden dan ik dacht. En ook buiten de bekende landen als Italië en Frankrijk. Dat er bijvoorbeeld in Duitsland zoveel resten van Romeinse bouwwerken zijn, had ik me nooit zo gerealiseerd.”
Mocht Voorburg het project ooit zat worden, dan kunnen anderen het wat hem betreft overnemen. “De data zijn vrij beschikbaar. Als anderen de site waardevol genoeg vinden om in stand te houden, kan dat. Maar voorlopig ben ik het zelf nog lang niet zat, ik wil nog zoveel toevoegen! En alle hulp is daarbij welkom.”
Verder kijken en lezen
- Meer artikelen over de oudheid of het Romeinse Rijk op GeschiedenisBeleven.nl
- Meehelpen? Maak een account aan op Vici.org.
- Lees meer over Romeinse vervloekingstabletten die in Engeland zijn gevonden.
- “Van Rossem vertelt” over de Romeinse aanwezigheid in de provincie Utrecht.
©GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Heleen Geilkirchen, eindredactie: Sofie Mulders, beeldredactie: Nienke Hottinga, foto’s: Wikimedia