“Not a single manuscript of any kind, has ever been found written by Shakespeare’s own hand.” Zo luiden de eerste woorden in de film Anonymous waarin wordt beweerd dat de auteur van toneelstukken als Hamlet niet Shakespeare, maar Edward de Vere was.
Door Rixt de Boer
De film Anonymous doet de kijker zelfs geloven dat de op handen gedragen William Shakespeare (1564 – 1616) in feite een dronken, ongeletterde nietsnut was. Een zielig hoopje acteur dat topstukken zo in de schoot geworpen kreeg door de hoveling Edward de Vere (1550-1604). Dit zou hij hebben gedaan omdat een graaf zich toentertijd niet mocht verlagen tot het schrijven en publiceren van toneelstukken.
In hoeverre worden er in deze spraakmakende film van regisseur Roland Emmerich historische feiten verbeeld?
Shakespeare door acteur Rafe Spall in de film Anonymous. (foto: Sony Pictures)
Anti-stratfordians
Welk genie schreef de stukken waarop de naam William Shakespeare prijkt? In de 17e eeuw worden er voor het eerst vraagtekens gezet bij het auteurschap achter de 38 tragedies, 154 sonnetten en vele gedichten die onder de naam Shakespeare geschreven werden.
Hoewel de meeste wetenschappers ervan overtuigd zijn dat dit magnifieke oeuvre toch echt uit Shakespeare’s eigen brein afkomstig is, wordt door de ‘anti-stratfordian’ (hij die niet geloofd dat de inkt afkomstig was uit William Shakespeare’s veer) menig tijdgenoot aangewezen als mogelijke schrijver. Bekende namen als Christopher Marlowe, Francis Bacon en zelfs koningin Elizabeth l zouden de pen ter hand hebben genomen.
Maar een van de meest besproken kandidaten is toch wel Edward de Vere, de 17e graaf van Oxford. Hij kwam voor het eerst ter sprake in 1920: J. Thomas Looney, een ‘Oxfordian’ (aanhanger van de ‘De Vere’ theorie ) somde zijn bevindingen op in het spraakmakende boek Shakespeare indentified in Edward de Vere (1920).
Edward de Vere overleed echter al in 1604, terwijl grote stukken als Macbeth en King Lear pas in 1605 het licht zagen.
Graaf Edward de Vere in de film Anonymous door acteur Rhys Ifans en op een portret. (foto’s Wikimedia en Sony Pictures)
Erudiet edelman
Edward de Vere was goed opgeleid, bereisd en bekend met het leven aan het hof. Tevens stond hij bekend als uitermate goede dichter. Kortom: hij beschikte over alle kennis die nodig was om de toneelstukken te kunnen schrijven. Kennis waarvan altijd onduidelijk is geweest hoe de arme William Shakespeare deze vergaard zou hebben. Zijn werken spelen immers altijd af in de hogere kringen waar hij zelf niet tot weinig mee in aanraking kwam. Om nog maar te zwijgen over gedetailleerde omschrijvingen van Italiaanse steden, door een man die Engeland nooit heeft verlaten.
Deze opsomming van onduidelijkheden doen het niet eens zo onlogisch klinken dat De Vere wel eens de echte schrijver van Shakespeare‘s stukken zou kunnen zijn. Oxfordians zien overeenkomsten met het leven van De Vere en de personages uit Shakespeare ‘s verhalen.
Nog een saillant detail: het mogelijke analfabetisme van William Shakespeare, gebaseerd op het ontbreken van correspondentie naar zijn vrouw. Een punt dat door wetenschappers weer wordt ontkracht.
Het verstandshuwelijk tussen Anne Hathaway en William Shakespeare zou volgens hen mogelijk een verklaring kunnen zijn waarom ze elkaar niet schreven. Bovendien heeft Shakespeare wel degelijk een opleiding genoten aan de Stratford Grammar School. Ongeletterd kan hij dus niet zijn geweest. Maar natuurlijk zijn deze ontbrekende brieven krachtvoer voor de Oxfordian.
Als William Shakespeare niet kon schrijven, dan moest een andere, geletterde persoon deze verhalen wel opgetekend hebben. Maar Shakespeare zou zijn verhalen ook onder zijn gezag door een geletterde collega hebben kunnen laten opschrijven, als hij al dan niet analfabeet was. Dit wordt door Stratfordians dan ook niet uitgesloten.
Koningin Elizabeth (Vanessa Redgrave) met Edward de Vere (Rhys Ifans) in de film Anonymous. (foto: Sony Pictures)
Multi Talent
De film Anonymous blaast de speculaties over de identiteit van William Shakespeare weer nieuw leven in en actualiseert de strijd tussen Stratfordians en Oxfordians. De daadwerkelijke vraag in deze kwestie luidt niet wie het heeft geschreven, maar hoe iemand over zo’n geweldig brein kon beschikken om het te kunnen schrijven. Iemand die dit voor elkaar krijgt is zeker een multi talent te noemen.
Maar daar waar niet te verklaren gaten vallen in een verhaal, is ruimte voor eigen invulling en dat kan leiden tot omstreden complottheorieën. Anonymous vertelt ons een prachtig –fictief- verhaal over het roerige bestaan in Tudor Engeland en het leven rond het spel wat men theater noemt.
Wat je al dan niet voor waar neemt, of je nou een Oxfordian of een Stratfordian bent, zeker is dat William Shakespeare 400 jaar na zijn dood meer leeft dan ooit tevoren.
Verder lezen en kijken
- Meer artikelen over theater op GeschiedenisBeleven.nl
- Het Nederlandse Shakespeare genootschap heeft veel bronnen over Shakespeare op haar website
- Playshakespeare.com: een uitgebreide Amerikaanse website over Shakespeare
- Bekijk de trailer van de film Anonymous:
©GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Rixt de Boer, eindredactie: Nienke Smit, beeldredactie: Marjolein van der Vlies, foto’s: Wikimedia
