Op 24 mei 1819 werd zij geboren. Bijna 200 jaar later werden op dezelfde dag al haar dagboeken ongecensureerd online gepubliceerd. Koningin Victoria: niet alleen de bekendste vorstin van Groot-Brittannië, maar ook echtgenote en moeder. De dagboeken bieden een intieme kijk in het leven van deze bijzondere vrouw.
Door Marthe Tholen
In het diamanten jubileumjaar van Elizabeth II (1926-heden) zijn de dagboeken van haar bet-overgrootmoeder Victoria (1819-1901) online toegankelijk gemaakt voor de wetenschap. De dagboeken lopen van 1832 tot een paar dagen voor haar dood in 1901.
In 141 delen en 43.765 pagina’s bespreekt koningin Victoria haar dagelijkse leven. Onderzoekers kunnen sinds mei 2012 een kijkje nemen in alle dagboeken van de enige andere diamanten jubilaris van de Britse troon.
Waarschijnlijke troonopvolgster
Koningin Victoria was de kleindochter van koning George III (1738-1820). De koning had twaalf kinderen, maar slechts één wettig kleinkind. Toen dit kleinkind, prinses Charlotte (1797-1817) in 1817 in het kraambed overleed, kwam de troonopvolging in gevaar. Om deze reden besloten de ongehuwde zoons van de koning te trouwen. De vierde zoon van George III, prins Eduard August, de hertog van Kent (1767-1820), kreeg een dochter, Alexandrina Victoria. Zij stond vanaf dat moment bekend als de waarschijnlijke troonopvolgster.
Op 20 juli 1837 werd de toen achttienjarige Victoria om zes uur ’s ochtends wakker gemaakt. Zij hoorde dat “mijn arme Oom, de Koning, niet meer was en dat hij was gestorven om twaalf minuten na twee en dat als gevolg daarvan ik Koningin ben.”
20 juli 1837. Victoria krijgt het nieuws te horen dat zij zojuist koningin geworden is. (foto: Wikimedia)
Zonder enige reserve
Enkele jaren eerder, op 31 juli 1832, kreeg de dertien jaar oude Victoria van haar moeder een dagboek. Daarin schreef zij vanaf dat moment bijna iedere dag. De enige hiaten in de boeken zijn rond de geboorten van haar negen kinderen en het overlijden van haar echtgenoot. De laatste aantekening maakte zij op 13 januari 1901, negen dagen voordat zij stierf.
Er is in het bijzonder een onderwerp waarover Victoria zonder reserve schrijft: haar echtgenoot. In 1839 logeert Victoria’s neef Albert van Saxe-Coburg-Gotha (1819-1861) bij haar en zij schrijft na twee dagen in haar dagboek dat ze haar hart aan het verliezen is. Op de vierde dag van het bezoek vraagt ze haar premier, Lord Melbourne (1779-1848) om advies.
Normaal gesproken zou het de man zijn die de vrouw ten huwelijk vraagt, maar omdat zij koningin is en hij maar een eenvoudige prins, moet het andersom zijn.
“Een Engel als Albert”
Zij beschrijft haar aanzoek als volgt: “Om ongeveer kwart over twaalf liet ik Albert bij mij komen. Hij kwam naar het Kamertje waar ik alleen was en na een paar minuten zei ik tegen hem, dat ik dacht dat hij wel wist waarom ik hem daar wilde hebben, – en dat het mij te gelukkig zou maken, als hij toe zou stemmen met wat ik wilde (met mij trouwen); we omarmden elkaar keer op keer en hij was zo aardig, zo vol affectie; oh! te voelen dat ik geliefd werd en word door zo een Engel als Albert, was een te groot genoegen om te beschrijven!”
Ook over de eerste avond van haar huwelijk schrijft zij openhartig: “Om twintig minuten na tien gingen wij beiden naar bed; (natuurlijk in één bed), naast hem te liggen en in zijn armen en op zijn borst, en koosnaampjes te horen die nooit tegen mij gezegd zijn, was een groter geluk dan ik voor mogelijk hield! Oh! dit was de gelukkigste dag van mijn leven!”
Koningin Victoria trouwt met haar Albert op 18 februari 1840 in Londen. (Foto: Wikimedia)
Afkeer voor kinderen?
Over haar gevoelens voor haar echtgenoot is Victoria dus heel openhartig. Maar over haar negen kinderen schrijft zij heel tegenstrijdig. Zo vertelt zij uitgebreid over de geboorte van haar eerste kind, dochter Victoria, in 1840. Ze is teleurgesteld, want ze had een jongetje gewild.Toch lijkt zij in 1857 dolgelukkig te zijn met de geboorte van Beatrice. Zij is dankbaar voor het “lieve, mooie kleine meisje, waar ik zo op heb gehoopt!”
Tegen haar oudste dochter schrijft Victoria later in brieven over haar afkeer van zwangerschappen en kinderen. Waarschijnlijk hebben deze brieven vooral als doel haar toen zeventienjarige dochter Victoria ervan te overtuigen dat ze nog niet aan kinderen moet beginnen.
Het is begrijpelijk dat Victoria tegen zwangerschappen opzag. Het krijgen van kinderen is in die tijd doodsoorzaak nummer één onder jonge vrouwen.
Victoria’s afkeer voor kinderen, of in ieder geval het krijgen van kinderen, is een van de dingen die zij als koningin niet in het openbaar kan en mag uitspreken. Gedurende haar leven komt er een soort ‘kindcultus’ op gang in de Britse middenklasse. Kinderen en hun opvoeding staan voor het eerst centraal in het gezin. Zij en haar echtgenoot Albert gelden als rolmodellen. Zij poseren veelvuldig met hun kinderen.
Het jonge gezin van koningin Victoria en prins-gemaal Albert in 1846. Na 6 jaar huwelijk had Victoria al vijf kinderen gekregen. (Foto: Wikimedia)
Intieme glimp
Politiek en privé waren voor Victoria dan ook volledig met elkaar verweven. De dagboeken beschrijven precies met wie de koningin at, met wie zij uit rijden of wandelen ging, en wat zij besprak met de ministers en haar kinderen.
Toch moet de lezer zich ervan bewust zijn, dat de dagboeken wellicht niet altijd geheel de waarheid vertellen. Zo wist Victoria ongetwijfeld dat haar dagboeken na haar dood gelezen zouden worden. Misschien probeerde zij met het opschrijven van haar levensverhaal tevens een imago te creëren of te bevestigen voor de generaties na haar. Zij heeft namelijk diverse feiten verzwegen of mooier gemaakt.
Desalniettemin zijn haar dagboeken van bijzondere waarde: zij bieden een intieme glimp in het leven en de gedachten van koningin Victoria, en laten zich lezen als een historische roman. Het is daarom te hopen dat binnenkort iedereen toegang zal hebben tot deze intrigerende documenten.
Koningin Victoria op oudere leeftijd. Rechts staat haar oudste zoon Eduard VII, links het jonge gezin van de Russische tsaar: Nicolaas II, zijn vrouw Alexandra en hun baby Olga Alexandrovna. Olga is een achterkleindochter van Victoria.(Foto: Wikimedia)
Verder lezen en kijken
- Meer artikelen over de geschiedenis van Engeland op GeschiedenisBeleven.nl
- Op queenvictoriasjournals.org kunnen onderzoekers sinds mei 2012 een kijkje nemen in alle dagboeken van koningin Victoria. Er is wel een inlogcode nodig om toegang te krijgen.
- Bekijk hier deel 1 en 2 van een interessante Engelstalige documentaire over Victoria’s leven als vorstin
- Documenten en portretten uit de Koninklijke Archieven over koningin Victoria en haar Diamanten Jubileum
- Lees hier de brieven die koningin Victoria aan haar oudste dochter schreef over zwangerschappen en kinderen
- Voor de romantici onder ons is de film The young Victoria (2009) met Emily Blunt in de hoofdrol een echte aanrader:
©GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Marthe Tholen, eindredactie: Marleen Boevé, beeldredactie: Andrea Kloet, foto’s: Wikimedia Commons